WAN – “Demokrasi Mücadelesinde 50. Yıl” raporunu yayınlayan Freedom House, Türkiye’yi “özgür olmayan ülke” kategorisinde değerlendirerek, bu yıl yapılacak seçimlerin iktidarın politkaları nedeniyle incelenmesi gerektiğine vurgu yaptı.
Washington’da bulunan düşünce kuruluşu Freedom House, Türkiye’de seçimlere dikkat çeken “Demokrasi Mücadelesinde 50. Yıl” başlıklı raporunu açıkladı. Rapor, 2022 yılı boyunca 195 ülke ve 15 bölgedeki özgürlükleri değerlendirme altına alıp hazırlanırken, ülkeler, “özgür”, “kısmen özgür” ve “özgür olmayan” ülke kategorilerinde sınıflandırıldı. Son 17 yıldır dünya genelinde özgürlüklerin düşüşte olduğu kaydedilen raporda, 195 ülkenin 84’ü “özgür”, 54 ülke “kısmen özgür” ve 57 ülke “özgür olmayan” ülke kategorisinde yer aldı.
ÖZGÜRLÜKLERDE DÜŞÜŞ
Raporda, siyasi haklar ve sivil özgürlüklerdeki düşüşün yaşanan savaşlar, darbeler ve iktidarı ele geçirme girişimlerinin yüksek payı olduğuna yer verildi. Rusya’nın 2022 Şubat ayında Ukrayna’da başlattığı savaşa değinilen raporda, demokratik kurumlara saldırıların yabancı ülkelerin ordularından gelebileceğine vurgu yapıldı.
ÖZGÜR OLMAYAN ÜLKE
Türkiye’yi “Özgür Olmayan Ülke” kategorisinde değerlendiren rapor, Türkiye’de 2016 darbe girişiminin siyasi haklar ve sivil özgürlükleri uzunca bir süredir gölgelediğine dikkat çekti. Rapor, ayrıca “Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve AKP olayı, kilit demokratik kontrol ve dengelerin kaldırılmasını ve siyasi rakiplerin tasfiye edilmesini haklı çıkarmak için kullandı” ifadelerine yer verildi. 2018 yılına kadar Türkiye’yi raporda “Kısmen Özgür Ülke” olarak değerlendiren Freedom House, yıllık raporunda ilk kez 2018’de statüsü “Kısmen Özgür Ülke” kategorisinden “Özgür Olmayan Ülke” kategorisine düşürdü ve 2018’den bu yana Türkiye “Özgür Olmayan Ülke” olarak sınıflandırılıyor.
TÜRKİYE’DE SEÇİMLER
Türkiye’nin bu yıl önemli bir seçime hazırlandığını not düşen rapor, geçen yıl seçim kanununda yapılan değişiklikler ile hükümetin seçim sonuçlarına gelen itirazları değerlendirecek hakimlerin belirlenmesini kontrol edeceğine dikkat çekti. Ayrıca raporda, geçen yıl yürürlüğe giren “dezenformasyon yasasıyla” muhalefetin kampanyalarının ve bağımsız medyanın daha fazla baskıya uğrayabileceği değerlendirmesi yapıldı. 2022’deki bu gelişmeler nedeniyle Türkiye, 2023’te özellikle incelenmesi gereken ülkeler listesinde yer aldı.
BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ TEHDİT ALTINDA
Rapora göre, 2005 yılından beri basın ve ifade özgürlüğü kesintisiz bir şekilde tehdit altında. 2022 yılında, 157 ülkede özgür ve bağımsız medya, gazetecilerin yargılanması, gazetecilere yönelik şiddet, medya bağımsızlığını sınırlayacak yasalar, eleştirel kuruluşlara sansür ve erişim engeli gibi tehditlere maruz kaldı. 109 ülkede ise yetkililer, vatandaşların ifade özgürlüğünü sınırlamaya yönelik adımlar attı.
Uluslararası dayanışma ve desteğin önemine vurgu yapılan raporda, demokratik ülkelerin otoriter rejimlere baskı kurması gerektiğine değindi.
TAVSİYELER
Freedom House, raporun sonunda demokratik ülkelere politika tavsiyelerini şöyle sıraladı:
“*Ukrayna’nın kazanmasına yardım edin.
*Otoriterlere fırsat vermeyi bırakın.
*Demokrasinin erdemleri konusunda açık olun ve bundan taviz vermeyin. Demokrasiyi koruma ve savunmak için gereken çabalarda yorulmayın.
*Basın özgürlüğünü ve ifade özgürlüğünü koruyun.
*İnsan hakları savunucularına, kritik noktalardaki ülkelere ve bölgelere desteği önemli ölçüde artırın.”
