AMED – Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, bilimsel raporlara rağmen kaya gazı kuyusu açmanın çevreye zarar vermediğini ileri sürdü.
HDP Amed Milletvekili Remziye Tosun, Amed’de binlerce kaya gazı kuyusunun açıldığı yönündeki iddiaları ve kaya gazı kuyusu açmada, hidrolik çatlatma nedeniyle kullanılan su ve kimyasalların yer altı sularına karışıp karışmadığına dair Meclis Başkanlığına soru önergesi sundu. Tosun, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez’in yanıtlaması istemiyle sunduğu önergede, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) ile birlikte Amed’deki sondaj çalışmasında ortaklık yapan Shell firmasının açtığı kuyulara işaret etti. Önergesinde, Lice-Bingöl hattındaki deprem kuşağı üzerinde de kaya gazı kuyusu açma çalışmasının sürdüğünü belirten Tosun, kaya gazı çıkarılması sırasında, bir çok rapora da yansıyan ekolojik tahribata dikkat çekerek, hidrolik çatlatmaların kimyasallar karıştırılmış su ile yapıldığını, bu yöntem nedeniyle doğanın kirletildiği, yer altı sularına kimyasal atık karışması nedeniyle yer altı sularına zehirli atıkların karışacağı ve yüksek miktarda su gereksinim yüzünden yer altı suyunun yönünü değişeceğine dair kaygıları dile getirdi.
SU VE ÇEVREYE YÖNELİK ZARARLARINI SORDU
Kaya gazı sırasında duyulan yüksek miktardaki su gereksinimi nedeniyle Ferqîn ve Elîh barajlarının duyulan su ihtiyacından dolayı yapıldığının ileri sürüldüğünü işaret eden Tosun, kaya gazı kuyusu çalışmasında arazi kiralanan bir yurttaşın, sondaj sırasında suya kattıkları kimyasal maddelerin sondaj bölgesinde bulunduğu ve orada hiçbir bitki ve canlının yaşamadığım beyan ettiğini ifade etti. Önergesinde, Amed’in Ferqîn ilçesinde Sarıbuğday ve Bağdere köylerinde mevcut kaya gazı sayısını soran Tosun, bu kuyularda gaz çıkarma işleminin hangi aşamada olduğunu, buradaki Kaya gazı rezervini sordu. Bu alanda yapılan kaya gazı çalışmalarının Çevre Etki Değerlendirme (ÇED) raporunun bulunup bulunmadığını soran Tosun, şu soruların yanıtını istedi: “Kaya gazının çıkarılma yöntemi ve sonrasında doğanın kirletileceği, yeraltı su kaynaklarına kimyasal atıklar karışacağı ve hatta depremi tetiklediği, aynı zamanda kaya gazının çıkarılma yöntemi nedeniyle yer altında kimyasal maddeler karıştırılmış tazyikli suyla yapılan patlamalarda yer altındaki gazların ve geriye kalan atık suyun depolanmasının sorun yarattığı Bakanlığınızın bilgisi dâhilinde midir? Kaya gazı çıkarma işlemi sırasında ve sonrasında yer altı ve yer üstü kaynakları zehirlemesi, depremi tetiklemesi, kuyuların etrafında hiçbir canlının bulunmaması gibi tahribatlara ilişkin Bakanlığınız önlem almış mıdır? Bakanlığınız bu konuda çalışmaları nelerdir? Türkiye’de özellikle Diyarbakır’da binlerce kaya gazı kuyusunun açılacağı, her bir kuyunun çok fazla suya ihtiyacı olacağını ve yer altı sularım zehirleyeceği veya yönünü değiştireceğinden Bakanlığınız haberdar mıdır? Silvan ve Batman barajlarının bu su ihtiyacından dolayı yapıldığı doğru mudur? Türkiye’de Diyarbakır’ın Silvan ilçesi Sarıbuğday ve Bağdere köyleri dışında hangi bölgelerde kaya gazı kuyuları bulunmaktadır? Türkiye’de mevcut kaya gazı kuyularının sayısı kaçtır?”
ÇEVREYE VERDİĞİ ZARARI KABUL ETMEDİ
Tosun’un önergesine yanıt veren Enerji ve Tabii Kaynakları Bakanı Fatih Dönmez, kaya gazı aramalarına ilişkin Amed’de, 5 kuyuda çalışma yapıldığını hali hazırda, bölgenin potansiyelini tespit için arama çalışmalarının devam ettiğini bildirdi. Çalışmaların resmi izinler çerçevesinde yapıldığını belirten Bakan Dönmez, kullanılan kimyasalların çevreye ve yeraltı sularına zarar vermediğini savunarak, “Söz konusu faaliyetlerin su, toprak, hava kalitesi ve biyoçeşitliliğe yönelik olası etkilerinin detaylı şekilde araştırılmasına yönelik Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) çalışmaları yaptırılmıştır. ÇED kapsamında gerek faaliyet öncesi gerekse faaliyet sonrası örneklemeler yapılarak yürütülecek çalışmaların muhtemel etkileri ayrıntılı olarak araştırılmış ve çevreye herhangi bir olumsuz etkisinin olmadığı tespit edilmiştir” ifadelerini kullandı.
RAPORLARA RAĞMEN YERALTI SULARINA ZARARI REDDETTİ
Dönmez, kaya gazı kuyusu açmak için suya kimyasal maddelerin karıştırılmasıyla yapılan hidrolik çatlamanın yeraltı sularına zehirli atıkların karışmasına neden olduğu birçok bilimsel rapora yansımasına rağmen, gaz kuyularını açmada kullanılan yöntemin zararsız olduğunu savunarak, “TPAO tarafından halen arama çalışmalarının devam ettiği bölgede 2023 yılı için geleneksel yöntemlerle üretimi mümkün olmayan petrol ve doğal gaz kaynaklarının (ankonvansiyonel) üretim potansiyelinin tespit edilmesi hedefli 2 kuyu planlanmaktadır. Programlanan ilgili operasyonlar için gerekli su ihtiyacı mevcut kaynaklardan planlama dahilinde rahatlıkla karşılanacak olup bu operasyonlar yer altı sularına herhangi bir olumsuz etki oluşturulmamaktadır” sözlerine yer verdi.
Dönmez, Türkiye’deki kaya gazı kuyusu sayısına ilişkin bilgileri de paylaşarak, Amed ve çevresinde 5, Trakya Bölgesi’nde ise 10 kuyuda çalışma yürütüldüğünü, Trakya’da 6 kaya gazı kuyusunun ise üretime alındığını aktardı.
