ANKARA – İran’da Jîna Mahsa Amini’nin “ahlak polisi” tarafından katledilmesi üzerine başlayan halk isyanı yayılıyor.
İran’da Jîna Mahsa Amini’nin “ahlak polisi” tarafından katledilmesinin ardından kadınlar öncülüğünde gelişen protesto gösterileri 15’inci gününe girdi. Sistan, Belucistan ve Zahidan’da Cuma günü İran Güvenlik güçlerinin katliamının ardından halkın silahlı direnişe geçtiğine yönelik bilgiler, ajanslar ve insan hakları örgütleri tarafından duyuruldu. Eylemler İran’ın dört bir yanında sürerken, Kürt bölgelerinde devlet şiddeti tırmanmaya devam ediyor. Son 24 saat içinde haber ajansları ve insan hakları örgütleri tarafından verilen bilgileri, bölgelere göre derledik.
BELUCİSTAN
Belucistan Aktivistleri Platformu’nun verdiği istatistiklere göre, Belucistan’da şu ana kadar en az 42 kişi yaşamını yitirdi, 192 kişi yaralandı. Platform, Belucistan’daki ölü sayısının iki günde tüm ülkede yaşamını yitirenlere oranla 3 kat olduğunu ifade etti.
SERHILDAN ÇAĞRISI YAPILDI
Pehra, Chabahar, Khash, Saravan, Sarbaz, Rask, Mehgas, Soran, Zabul, Panoch ve diğer Belucistan kentlerinde serhildan çağrısı yapılırken, Şirabad kentindeki devrimcilerin İran güçlerine karşı silahlandığı öne sürüldü. Rasd ve Şirabad’daki direniş sonucunda İran güçlerinin kentten çıkarıldığı ifade edilirken, Şirabad’da pek çok eylemcinin askeri güçler tarafından vurulduğu aktarıldı. Yine bir Belucistan kenti olan Dezap’ta eylemlerde yaşamını yitirenlerin cenazeleri ailelerine verilmedi. Belucistanlı iki büyük aşiret olan İsmail Zahi ve Kanbar Zahi aşiretlerinin halkı desteklemek ve daha fazla insanın öldürülmesini önlemek amacıyla Belucistan’ın diğer bölgelerinden yola çıkarak, 100 araçla şehre girdiği ve Dezap’taki kuşatmayı kırdığı ifade edildi. Belucistan’ın merkezi Zahedan’da ise, eylemlerde yaşamını yitirenlerin cenazelerinin morglara kabul edilmediği, hükümetlerin cenaze törenlerine izin vermediği belirtildi. Pek çok cenazenin evlerde tutulduğu ve yaşamını yitiren bazı eylemcilerin ailelerinin ise tutuklandığı vurgulandı.
BELUCİSTANLI KADINLAR: BİRLİKTE SAVAŞACAĞIZ
Örgütlenen Belucistanlı kadınlar ise sanal medyada bir video yayınlayarak, “Hamaney ve baskıcı güçlere karşı yas tutmayacağız, şehirdeki diğer eylemcilerle birlikte savaşacağız. Belucistan kadınlarının onuru için Belucistan ayaklanması zafere kadar devam edecek” ifadelerini kullandı.
STÖ VE SİYASİ PARTİLERDEN KINAMA
Tebriz Eğitim Merkezi, Azerbaycan Demokratik Birliği, Azerbaycan Milli Direniş Örgütleri, Azerbaycan öğrenci hareketi (Azuh), Güney Azerbaycan Demokratik Partisi ve Azerbaycan Merkez Partisi, ‘Belucistan’daki insanlığa karşı suçları kınıyoruz’ başlıklı bir bildiri yayınlayarak, Dezap protestocularının katledilmesini kınadı. Bildiride, şu ifadelere yer verildi: “Son iki haftadır İran İslam Cumhuriyeti faşizmi, İran’ın farklı bölgelerindeki eylemleri şiddetle bastırarak bitirmeye çalışıyor, ancak Cuma günü eyaletteki suç siciline korkunç bir suç daha eklendi. Savaş silahlarına başvurarak düzinelerce insanı öldürmek ve yüzlerce protestocuyu yaralamak, şüphesiz İran ve Belucistan tarihinde ‘Zahedan’ın Kara Cuması’ başlığı altında kalacak ve İslam Cumhuriyeti rejiminin utanç verici siciline bir kara sayfa daha eklenecektir. Şüphesiz Zahidan’daki bu korkunç suça ilişkin uluslararası toplum müdahalesine ve bu suçun faillerinin cezalandırılması için uluslararası bir mahkemenin kurulmasına ihtiyaç vardır. Azerbaycan’ın sivil ve siyasi örgütleri olarak bizler, Belucistan halkına taziyelerimizi sunarken ve ‘Zahidan’ın Kara Cuma’sı’ kurbanlarının ailelerine başsağlığı dilerken, Belucistan ve Belucistan halkıyla dayanışmamızı ilan ediyoruz. Birleşik İslam Cumhuriyeti’nin faşist ve gerici rejimine karşı biz de Belucistan’ız. Bu mücadelenin İran’da yaşayan tüm halklara daha iyi bir gelecek getireceğinden eminiz.”
BATI AZERBAYCAN
Hengaw İnsan Hakları Örgütü’nün verdiği bilgiye göre, Batı Azerbaycan eyaletinden Karimabad’da İran güçleri eylemcilere ağır silahlarla ateş açarken, yine Batı Azerbaycan kenti Urmiye’nin Dizj- Mergur kasabasında Devrim Muhafızlarına ait bir araç, kimliği belirsiz silahlı güçler tarafından bombalandı. Hengaw’ın verdiği bilgiye göre, olayda 4 devrim muhafızı yaralanarak hastaneye kaldırıldı. Bukan’da eylemler devam ederken, Piranşehr’de greve katılan dükkanlar güvenlik kurumları tarafından mühürlendi. Mahabad kentinde Urmiye Üniversitesi öğrencisi Bawan Lotfi, güvenlik güçleri tarafından kaçırıldı. Lotfi’nin herhangi bir gözaltı kaydı bulunamadı. Lotfi’nin nerede olduğu bilinmiyor.
KURDISTAN
Hengaw, Kürdistan eyaleti, Dehgolan kentinin tamamında elektriğin kesildiğini ve Saqqez sokaklarında motosikletli Besiç militanlarının terör estirdiğini bildirerek, kent sakinlerinin yaşamlarının tehlikede olduğunu vurguladı. Merivan’da eylemcilere ateş edildiğini ifade eden Hengaw, eylemler sırasında Mokhtar Ahmadi adlı gencin devrim muhafızları tarafından doğrudan vurularak öldürüldüğünü doğruladı. İkinci bir kişinin de öldürüldüğüne dair bilgi aldıklarını ifade eden Hengaw gönüllüleri, konuyu teyit etmek için araştırmalarının sürdüğünü bildirdi. Mukhtar Ahmadi’nin vurulduğunu duyan ailesi, Ahmadi’nin kaldırıldığı Merivan’daki Bo Ali Hastanesi önünde toplandı. Ancak aile, oğullarının ölüm haberini aldı. Gündüz defnedilmesine izin verilmeyen Ahmadi’nin cenaze töreni gece 02.00 sularında sıkı güvenlik önlemleri altında yalnızca 20 kişinin katılımıyla gerçekleştirilebildi. Darsiran Mezarlığına defnedilen Ahmadi’nin ailesi, İran güvenlik güçlerinin cenaze törenini gece gerçekleştirmezlerse, cenazeye izin verilmeyeceğine ilişkin tehdit edildiklerini bildirdi.
Öte yandan, Merivan’da eylemciler ve Devrim Muhafızları güçleri ile çıkan çatışmalarda en az 7 devrim muhafızları mensubunun ağır yaralanarak Merivan Fecr Hastanesi’ne kaldırıldığı bilgisi verildi. Hengaw kaynakları, devrim muhafızları kadrolarından birinin durumunun kötüleşmesi nedeniyle Sanandaj’a gönderildiği bilgisini verdi.
Sanandaj Azad Meydanı’nda ise hükümet güçlerinin doğrudan açtığı ateş sonucu en az 15 yurttaş yaralandı. Kirmanşah’ta geniş katılımlı eylemler devam ederken Şino’da 34 yaşındaki Omid Rasulpour’un güvenlik güçleri tarafından kaçırıldığı, akibetinin bilinmediği ifade edildi.
